Lymfe-oedeem, wat is het en wat kan je er aan doen?

Oedeemtherapie

Het menselijke lichaam bestaat voor ongeveer 2/3 deel uit vocht. Dit vocht bevindt zich in en rondom alle lichaamscellen, de bloedbanen, lymfebanen en hersenbanen.
Net als de bloedbaan waarin bloed circuleert, heeft het lichaam een lymfestelsel waar lymfe doorheen stroomt. Het lymfestelsel is vergelijkbaar met het stelsel voor de bloedsomloop. In tegenstelling tot de bloedcirculatie is het lymfestelsel alleen een afvoerend en open systeem. Lymfe bevat ongeveer dezelfde bestanddelen als bloedplasma maar heeft een hogere concentratie eiwitten. Als lichaamsarbeid wordt geleverd, neemt de concentratie eiwitten in het weefsel verder toe.
Een goede waterhuishouding zorgt ervoor dat het lichaam in goede conditie verkeerd. Het lymfestelsel (lymfebanen en knopen) zorgt voor deze voedende, zuiverende en drainerende werking. Lymfedrainage is dus een normale natuurlijke functie van ons lichaam. Deze functie kan echter verstoord worden als gevolg van een ongeval, ziekte of stress, met lymfe-oedeem tot gevolg.

Bij welke klachten is lymfe-oedeemtherapie geïndiceerd?

Bij lymfoedeem is sprake van een zwelling. Een zwaar of vermoeid gevoel in arm of been, of een gevoel van spanning rondom pols, vingers, enkels, elleboog of knieën kan het gevolg zijn van lymfoedeem. Vaak heeft een patiënt ook pijn.

Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen?

De oedeemfysiotherapeut houdt zich bezig met de behandeling van patiënten die last hebben van (lymf)oedeem, een abnormale ophoping van vocht in het lichaam. Oedeem komt onder meer voor bij mensen met (borst)kanker, mensen die een borstoperatie hebben ondergaan of mensen met littekens of lymfoedeem als gevolg van bestraling, chemotherapie, een operatieve ingreep of een ongeval.
Met manuele lymfdrainage, oedeem- en fibrosegrepen, ambulante compressietherapie of lymftaping zorgt de fysiotherapeut ervoor dat het vocht wordt afgevoerd. Door de vochtafvoer vermindert de pijn, neemt oedeem af en geneest bijvoorbeeld ook een wond sneller. Na stimulering van de vochtafvoer volgt het zwachtelen van de behandelde ledematen en eventueel het aanmeten van een therapeutische elastische kous. De kous zorgt voor behoud van het verkregen resultaat.

Een behandeling duurt gemiddeld 40 minuten gedurende 2 x. per week. De behandelduur verschilt per persoon. Om de vooruitgang te kunnen bepalen, wordt de omvang van het oedeem regelmatig gemeten.

Voor wie is lymfe-oedeemtherapie geschikt?

De manuele lymfedrainage en oedeemtherapie is toepasbaar bij zeer veel klachten, al dan niet in combinatie met andere therapie vormen. Zo behandelen wij mensen met:
- zwellingen (oedeem na ongeval of operatie)
- borstkanker
- oedeem aan benen, armen, buik, of gezicht
- dystrofie-reuma (ontstekingen)
- slijtage
- bloedcirculatiestoornissen (bv. Glaucoom, etalage benen, open wonden)
- verstuikingen
- bloeduitstortingen
- spierpijn en spierletsels
- huidproblemen (bv. littekens)

Wat houdt lymfe-oedeemtherapie in?

Lymfe-oedeemtherapie is een combinatie van verschillende behandelmogelijkheden:

Manuele lymfedrainage;

Manuele lymfedrainage is een specifieke massagetechniek die gericht is op verhoging van de transportcapaciteit van het lymfestelsel. De lymfdrainage stimuleert de vochtopname door de lymfvaten en verhoogt de afvoer van weefselvocht. Door gebruik te maken van bepaalde handgrepen kan het vocht verplaatst worden naar gebieden in het lichaam waar het lymfesysteem nog intact is zodat het daar vandaan in de circulatie kan worden opgenomen. Ook zijn er specifieke handgrepen om fibrotische (bindweefselvorming) verhardingen in het weefsel los te maken.

Compressietherapie;

Door middel van het aanleggen van bandages wordt van buiten af een continue druk aangebracht, die het uittreden van vocht tegengaat en de afvoer van lymfe ondersteunt. De bandages worden aangelegd als er nog geen stabiele situatie in de waterhuishouding is bereikt. Wanneer de omvang van de arm of het been stabiel is, kan een therapeutische elastische kous worden aangemeten.

Oefentherapie;

Een belangrijk component van de afvoer is de "spierpomp". Tijdens het aanspannen van de spieren (vooral in de benen) worden de aders en lymfebanen even dicht gedrukt en worden het bloed en lymfe omhoog gestuwd. Doordat in de aders en lymfebanen klepjes aanwezig zijn, kan het bloed en vocht alleen maar naar boven richting het hart gaan wat een gunstig effect heeft op oedeemvermindering.

Aan het toepassen van therapie bij lymfoedeem patiënten worden speciale eisen gesteld. De kennis hiervan is aanwezig bij fysiotherapeuten die zijn opgeleid tot oedeemtherapeut. Wendy Oosterbroek is geregistreerd oedeemtherapeut.